Zatarcie skazania

Prawomocne skazanie za przestępstwo pociąga za sobą szereg nieprzyjemnych konsekwencji społecznych i prawnych. Wyrok skazujący w sposób istotny zmienia bowiem status prawny skazanego. Z chwilą prawomocnego skazania informacja o tym zdarzeniu jest przekazywana do Krajowego Rejestru Karnego. Co istotne, może ona być udostępniana nie tylko szeroko pojętym służbom, ale również pracodawcy. Jest tak, albowiem dla wykonywania niektórych zawodów oraz funkcji wymagany jest brak karalności. Niewątpliwie, skazanie pozostawia piętno zarówno na życiu osobistym, jak i zawodowym. Skazany ma jednak szansę na rozpoczęcie nowego życia. Szansą tą jest zatarcie skazania. W tym wpisie przedstawię Państwu najistotniejsze informacje dotyczące instytucji zatarcia skazania oraz procedury jego uzyskania.

Istota i skutki zatarcia skazania

Zatarcie skazania jest instytucją prawną uregulowaną w kodeksie karnym. Jej głównym celem jest przywrócenie skazanemu statusu prawnego sprzed momentu skazania. W założeniu ma to mu umożliwić rozpoczęcie nowego życia, bez odium popełnionego przestępstwa. Przyjmuje się bowiem, że człowiek, który odbył karę powinien móc wrócić do normalnego funkcjonowania w społeczeństwie. Dlatego też, podług art. 106 kodeksu karnego, z chwilą zatarcia skazania uważa się za niebyłe, a wpis o skazaniu usuwa się z rejestru. Taka treść przepisu umożliwia pełną rehabilitację skazanego.

Zatarcie skazania – przesłanki

Przesłanki oraz tryb zatarcia skazania zostały uzależnione od rodzaju i wymiary kary orzeczonej wyrokiem. Nie ma zatem jednej złotej reguły.

I tak, zgodnie z art. 76 § 1 i 107 kodeksu karnego zatarcie skazania następuje:

• w razie skazania na karę pozbawienia wolności lub karę 25 lat pozbawienia wolności – z upływem 10 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania,
• w razie skazania na karę ograniczenia wolności – z upływem 3 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania,
• w razie skazania na karę grzywny – z upływem roku od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania,
• w razie odstąpienia od wymierzenia kary – z upływem roku od wydania prawomocnego orzeczenia,
• w razie skazania na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania – z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.

Należy również pamiętać, że zatarcie skazania nie nastąpi, jeżeli nie wykonano, nie darowano lub nie przedawnił się orzeczony środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny. Oprócz tego, w przypadku, gdy sprawcę skazano za dwa lub więcej nie pozostających w zbiegu przestępstw, jak również jeżeli skazany po rozpoczęciu, lecz przed upływem, okresu wymaganego do zatarcia skazania ponownie popełnił przestępstwo, dopuszczalne jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skazań.

Z urzędu, czy na wniosek?

We wszystkich wymienionych powyżej przypadkach do zatarcia skazania dochodzi z mocy samego prawa. W konsekwencji, zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym, po upływie czasu wymaganego ustawą, informacje o skazaniu usuwa się z urzędu, a osoba w stosunku do której skazanie uległo zatarciu, winna być traktowana jako osoba niekarana. Oznacza to, że wniosek skazanego nie jest konieczny, a KRK powinien sam dokonać usunięcia danych o skazaniu.

Nie należy jednak zapominać, o tym że w przypadku orzeczenia kary pozbawienia wolności zatarcie skazania jest również możliwe przed upływem określonego w kodeksie okresu czasu. Może to nastąpić wyłącznie na wniosek skazanego, po upływie 5 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania, jeżeli skazany w tym okresie przestrzegał porządku prawnego, a wymierzona kara pozbawienia wolności nie przekraczała 3 lat.

Czy wniosek o zatarcie skazania to tylko formalność?

Warto zauważyć, że przepis art. 107 § 2 kodeksu karnego posługuje się sformułowaniem „sąd może na wniosek skazanego zarządzić zatarcie skazania (…)”, a nie „sąd na wniosek skazanego zarządza zatarcie skazania (…)”. Innymi słowy pozytywne rozpatrzenie wniosku o wcześniejsze zatarcie skazania zależy od indywidualnej oceny sądu. Nie należy zatem traktować po „macoszemu” postępowania o zatarcie skazania. Piszący wniosek winien go dobrze umotywować. Sąd powinien zapoznać się z szerokim spektrum argumentów, które przemawiają za wcześniejszym zatarciem skazania. Trzeba też pamiętać o dochowaniu formalności związanych z konstrukcją samego wniosku oraz wniesieniem opłaty sądowej od wniosku. Brak dochowania formalności lub wniesienia opłaty w najlepszym wypadku wstrzyma rozpatrzenie wniosku, a w najgorszym spowoduje jego odrzucenie.

Brak usunięcia danych z KRK

Zdarzają się też również sytuacje, w których do zatarcia skazania wprawdzie doszło z mocy prawa, ale informacje o skazaniu wciąż widnieją w Krajowym Rejestrze Karnym. Dzieje się tak, albowiem od lat przepływ informacji pomiędzy KRK a sądami kuleje. Bez danych dotyczących wykonania kary lub środków karnych usunięcie wpisów z rejestru karnego jest często niemożliwe.

W takiej sytuacji warto złożyć odpowiedni wniosek do KRK o podjęcie działań zmierzających do usunięcia z rejestru danych o skazaniu. Wniosek taki powinien szczegółowo wskazywać na okoliczności wskazujące na to, że do zatarcia skazania faktycznie już doszło.

Wnioski

Wpis w rejestrze karnym może skutecznie utrudnić powrót do normalnego życia. Dlatego też, warto zadbać o to by wpis ten zniknął z KRK w możliwie jak najkrótszym czasie.

Jestem w stanie udzielić Państwu niezbędnego wsparcia w przypadku potrzeby wystąpienia z wnioskiem o zatarcie skazania lub wnioskiem o usunięcie danych z KRK. Moje usługi obejmują zarówno przygotowanie samego wniosku, jak i reprezentację w postępowaniu sądowym. Osoby zainteresowane usługami kancelarii zachęcam do kontaktu poprzez poniżej zamieszczony formularz elektroniczny. Istnieje możliwość umówienia konsultacji telefonicznych, za pośrednictwem komunikatorów Microsoft Teams i Zoom oraz osobiście. Dane kontaktowe znajdą Państwo w zakładce “Kontakt” oraz w stopce strony internetowej.