Zachowek po rodzicach

Spadkodawca ma prawo sporządzić testament, w którym powoła do spadku innych spadkobierców, niż tych którzy zostaliby powołani do spadku z mocy ustawy. Nie oznacza to jednak, że osobom które zostały w testamencie pominięte nie przysługują żadne prawa. Przepisy kodeksu cywilnego wskazują bowiem, że najbliższej rodzinie przysługuje prawo do zachowku. Zachowek jest to nic innego jak suma pieniężna, która należy się spadkobiercy będącemu członkiem najbliższej rodziny zmarłego, niezależnie od woli spadkodawcy wyrażonej w testamencie. 

Instytucja zachowku ma zatem na celu ochronę najbliższych spadkodawcy, którzy zostali przez niego pominięci w testamencie. Taka sytuacja może mieć na przykład miejsce, gdy spadkodawca powoła w testamencie do spadku tylko część ze swoich dzieci. Te z dzieci, które nie zostały wymienione w testamencie przez zmarłego rodzica mogą, co do zasady, domagać się od spadkobierców zachowku. 

Uprawnieni do zachowku

Zgodnie z treścią art. 991 § 1 kc uprawnionymi do zachowku są:

• zstępni (dzieci, wnuki i prawnuki),  
• małżonek, 
• rodzice spadkodawcy,

pod warunkiem, że byliby powołani do spadku z mocy ustawy. 

Zachowek nie przysługuje natomiast m. in.: osobom wydziedziczonym, osobom uznanym za niegodne dziedziczenia, jak również osobom, które odrzuciły spadek lub otrzymały od spadkodawcy darowizny o wartości co najmniej równej przypadającego im zachowku. 

Wysokość zachowku

Jeżeli:

• uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy, albo
• uprawnionym do zachowku jest zstępny małoletni,

wysokość zachowku wynosi 2/3 udziały spadkowego, który by przypadał uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym. W pozostałych przypadkach wysokość zachowku wynosi 1/2 tego udziału spadkowego. 

Co istotne, w myśl art. 992 kc, przy ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili. Nie uwzględnia się natomiast spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni.

Należy również pamiętać o tym, że na potrzeby kalkulacji zachowku, do spadku dolicza się darowizny oraz zapisy windykacyjne. 

Zachowek po rodzicach – postępowanie sądowe 

Uprawniony do zachowku ma prawo wystąpić z roszczeniem do spadkobiercy o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej na pokrycie wartości zachowku. W przypadku, gdy żądanie to nie zostanie spełnione dobrowolnie, uprawniony może dochodzić swoich praw przed sądem. W tym celu koniecznym jest wniesienie do sądu pozwu o zachowek. 

Sądem właściwym dla spraw o zachowek będzie sąd ostatniego miejsca pobytu spadkodawcy, a gdy tego nie da się ustalić sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkodawcy. 

Pozew będzie podlegał opłacie sądowej i będzie ona uzależniona od tzw. wartości przedmiotu sporu, czyli wartości żądanego świadczenia z tytułu zachowku. W przypadku spraw, w których wartość przedmiotu sporu będzie wynosić:

• do 20.000 zł – opłata będzie zryczałtowana, a jej wysokość będzie się wahać od 30 do 1 000 zł,
• ponad 20.000 zł – opłata będzie obliczana jako 5% wartości przedmiotu sporu. 

Przedawnienie roszczeń o zachowek

Warto pamiętać, że dochodzenie roszczeń o zachowek jest ograniczone w czasie. Termin przedawnienia wynosi 5 lat i jest liczony od dnia otworzenia testamentu, a jeżeli ten nie został sporządzony od dnia otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy). 

Pomoc kancelarii

Kancelaria pomaga klientom w kwestiach związanych ze spadkobraniem. Radca prawny Maciej Mierecki oferuje w szczególności kompleksowe prowadzenie spraw o zachowek oraz sporządzanie pozwów o zachowek.

Osoby zainteresowane usługami kancelarii zachęcam do kontaktu telefonicznego lub poprzez formularz elektroniczny. Istnieje możliwość umówienia konsultacji telefonicznych, za pośrednictwem komunikatorów Microsoft Teams i Skype oraz spotkania osobistego. Dane kontaktowe oraz formularz elektroniczny znajdą Państwo w zakładce “Kontakt”.