Dział spadku

Z chwilą otwarcia spadku, czyli śmierci spadkodawcy, spadkobiercy wstępują w całość praw i obowiązków zmarłego. W praktyce oznacza to, że spadkobiercy stają się współwłaścicielami całego majątku spadkodawcy, a nie poszczególnych składników masy spadkowej. Każdemu ze spadkobierców przysługuje określony udział spadkowy wyrażony ułamkiem. Taka sytuacja jest najczęściej niekorzystna z punktu widzenia spadkobierców. Majątek spadkodawcy pozostaje bowiem nierozdysponowany, a spadkobiercy nie mogą nim swobodnie dysponować. Konieczny jest zatem dział spadku.

Pod tym pojęciem kryją się czynności prawne zmierzające do: ustalenia wartości spadku, zniesienia wspólności majątkowej oraz podziału majątku pomiędzy wszystkich spadkobierców.

Prawo dopuszcza zasadniczo dwa sposoby działu spadku – umowny oraz sądowy.

Umowny dział spadku

Umowny dział spadku jest bez wątpienia najszybszą drogą podziału majątku pomiędzy spadkobierców. Droga ta jest jednak możliwa tylko i wyłącznie w przypadku, gdy wszyscy spadkobiercy są ze sobą zgodni co do formy i sposobu działu spadku. Brak zgody choćby jednego ze spadkobierców wyklucza umowny dział spadku.

Umowa o dział spadku musi zawierać szereg elementów, w tym między innymi:

• uzgodnienie jakie przedmioty lub prawa przypadają spadkobiercom,
• sposób podziału – podział faktyczny (przyznanie rzeczy lub prawa pewnej osobie), czy też podział cywilny (sprzedaż i podział uzyskanej sumy pomiędzy spadkobierców),
• wysokości, terminy i sposoby zapłaty wszelkich ewentualnych spłat i dopłat.

Forma umowy

Co do zasady prawo nie przewiduje dla umowy o dział spadku formy szczególnej. Wystarczającym będzie zatem zawarcie umowy w zwykłej formie pisemnej lub nawet ustnej. Odstępstwem od tej reguły będą oczywiście sytuacje, w których przepisy prawa wymagają zachowania formy szczególnej. Najczęściej będzie to dotyczyć umów o dział masy spadkowej, w skład której wchodzi nieruchomości lub własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu. W takich sytuacjach koniecznym będzie zawarcie umowy w formie aktu notarialnego.

Sądowy dział spadku

Jeżeli spadkobiercy nie dojdą do porozumienia pozostaje im wejść na drogę sądową. W tym celu koniecznym jest złożenie wniosku o sądowy dział spadku. Uprawnienie do złożenia takiego wniosku przysługuje spadkobiercom, nabywcy udziału w spadku oraz wierzycielom spadkobierców. Co do zasady, postępowanie o dział spadku toczy się przed sądem rejonowym ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.

W toku postępowania sąd ustala skład i wartość spadku podlegającego podziałowi. Jeżeli wartość jest sporna między stronami, istnieje możliwość wyceny majątku przez biegłego rzeczoznawcę. Co istotne, uczestnicy w swoich pismach wskazują też preferowany sposób działu spadku.

Sposoby podziału

Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego sąd może dokonać podziału poprzez:

• podział fizyczny i przyznanie spadkobiercom określonych składników majątku spadkowego. proporcjonalnie do przysługujących im udziałów. Jeżeli wartość przyznanych części nie odpowiada wielkości udziałów, możliwe jest ustalenie dopłat,
• przyznanie składników majątku spadkowego w całości jednemu bądź kilku spadkobiercom, z koniecznością ustalenia obowiązku spłaty na rzecz pozostałych współspadkobierców,
• zarządzenie sprzedaży składników majątku spadkowego i dokonanie podziału uzyskanej ceny sprzedaży proporcjonalnie do przypadających spadkobiercom udziałów.

Pomoc kancelarii

Kancelaria Radcy Prawnego pomaga klientom w kwestiach związanych ze spadkobraniem. Radca prawny Maciej Mierecki oferuje w szczególności:

• negocjowanie i przygotowanie umów o dział spadku,

• sporządzanie wniosków o dział spadku,

• kompleksowe prowadzenie spraw spadkowych.

Osoby zainteresowane usługami kancelarii zachęcam do kontaktu telefonicznego lub poprzez formularz elektroniczny. Istnieje możliwość umówienia konsultacji telefonicznych, za pośrednictwem komunikatorów Microsoft Teams i Skype oraz spotkania osobistego. Dane kontaktowe oraz formularz elektroniczny znajdą Państwo w zakładce “Kontakt”.